Historia muzeum

Muzeum powstało w 1965 roku, początkowo jako oddział Muzeum Miasta Wrocławia, i działało wówczas pod nazwą Muzeum Architektury i Odbudowy. Założycielem muzeum był główny konserwator zabytków Wrocławia i późniejszy profesor Politechniki Wrocławskiej, Olgierd Czerner, który kierował placówką od jej założenia do 2000 roku. Początkowo celem muzeum było przede wszystkim pozyskiwanie i inwentaryzowanie ocalałych resztek detali architektonicznych, pochodzących z budynków zrujnowanych podczas wojny. Najcenniejsze z nich zostały zgromadzone na stałej, powiększanej z biegiem czasu ekspozycji w Sali Romańskiej.

Odbudowa kościoła i adaptacja jego wnętrz na potrzeby Muzeum Architektury i Odbudowy, początek lat 70. XX wieku

Muzeum mieści się w zabytkowym zespole dawnego klasztoru Bernardynów, wzniesionym w drugiej połowie XV i na początku XVI wieku. Kompleks klasztorny uległ poważnym zniszczeniom podczas II wojny światowej i przez blisko dwie dekady pozostawał w częściowej ruinie. Odbudowa zabudowań klasztornych, prowadzona od 1960 roku według projektów architekta Edmunda Małachowicza, zakończyła się ostatecznie w 1974 roku oddaniem do użytku dawnego kościoła św. Bernardyna ze Sieny, w którym znajduje się główna sala wystawiennicza muzeum.

Sala Romańska w Muzeum Architektury i Odbudowy, fotografia archiwalna, początek lat 70. XX wieku

Z czasem muzeum rozszerzyło swoje zainteresowania na obszar całej Polski, poświęcając więcej uwagi architekturze współczesnej. Zaczęto również gromadzić muzealia dotyczące architektury modernistycznej z czasów międzywojennych. – Zorientowaliśmy się, że najbardziej dla tej sprawy zasłużeni architekci właśnie teraz kończą swą działalność zawodową i to my mamy ostatnią szansę, aby uratować to, co się z ich dokumentacji projektowej, mimo wojny, zachowało – opowiadał dyrektor Olgierd Czerner.

W 1971 roku muzeum usamodzielniło się i zostało przemianowane na Muzeum Architektury we Wrocławiu. Jako jedna z pierwszych instytucji tego typu na świecie, stało się współzałożycielem Międzynarodowej Konfederacji Muzeów Architektury (ICAM), która dzisiaj skupia już ponad sto organizacji działających na niemal wszystkich kontynentach.

Wystawa Późny gotyk w architekturze Wrocławia, 1986 rok

W 2000 roku stanowisko dyrektora objął Jerzy Ilkosz, który z racji swoich zainteresowań skupił się obok prezentacji polskiej architektury współczesnej, na badaniu i prezentowaniu architektury wrocławskiego modernizmu. Wtedy też muzeum przejęło zbiory dawnego Archiwum Budowlanego Miasta Wrocławia, obejmujące ponad 150 tysięcy projektów budowli wrocławskich, powstałych od początku XIX wieku do 1945 roku.

Północna strona kościoła św. Bernardyna, 2023 rok, fot. Jerzy Wypych

Od lipca 2022 roku instytucją kieruje dr Michał Duda – historyk, badacz i popularyzator architektury współczesnej. Z muzeum jest związany od 2006 roku: najpierw jako asystent w Dziale Architektury Współczesnej, następnie kierownik Działu Współpracy z Zagranicą i Organizacji Wystaw, a później zastępca dyrektora ds. programowych.

Wystawa Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak, 2016, fot. Jarosław Ceborski