Kolekcja Działu Architektury Nowożytnej, gromadząca muzealia od XVI do XVIII wieku, liczy obecnie ponad 2 tysiące obiektów. Najbogatsze są zbiory ikonografii (grafik, rysunków i akwarel), spośród których większość stanowią ryciny. Są to w przeważającej większości miedzioryty, akwaforty lub miedzioryty z akwafortą, lecz także litografie czarno-białe i kolorowane lub lawowane akwarelami. W kolekcji tej, gromadzonej pod kątem dokumentowania szeroko pojętej architektury i urbanistyki, znajdziemy przedstawienia zarówno pojedynczych budowli bądź ich zespołów, jak i plany, panoramy i widoki miast lub ich fragmentów, widoki i projekty założeń ogrodowych oraz detali architektonicznych i elementów dekoracji architektonicznej.

Zupełnie unikatowym zabytkiem jest miedzioryt autorstwa jednego z najwybitniejszych artystów włoskiego renesansu – Donata Bramantego. Jest to jedyna w zbiorach polskich odbitka ryciny, której inne egzemplarze przechowywane są w znanych europejskich kolekcjach, między innymi w British Museum w Londynie i wiedeńskiej Albertinie.

Do najcenniejszych eksponatów o wielkiej wartości należą też miedzioryty wykonane według oryginalnych projektów Michała Anioła Buonarrotiego przez wybitnego francuskiego grafika, działającego w drugiej połowie XVI wieku w Rzymie, Stefana Duperaca, czy akwaforty z widokami Rzymu autorstwa Giovanniego Battisty Piranesiego, jednego z najwybitniejszych twórców grafiki europejskiej.

Étienne Dupérac, karta z albumu widoków ruin rzymskich. Świątynia Antonina i Faustyny przy via Sacra, miedzioryt, 1575 r.

Spośród innych godnych uwagi zabytków dawnej grafiki należy wymienić szesnastowieczne ryciny autorstwa wybitnych rysowników i rytowników działających w Rzymie w XVI wieku, dokumentujących starożytną i współczesną im architekturę Wiecznego Miasta; karty ze słynnych kronik szesnasto- i siedemnastowiecznych; grafiki autorstwa Paulusa Deckera, architekta i rysownika działającego w pierwszej połowie XVIII wieku na dworze wiedeńskim; projekty założeń ogrodowych; czy wreszcie ryciny przedstawiające widoki miast europejskich według rysunków Friedricha Bernharda Wernera. Szczególną wartość dla nas – mieszkańców Wrocławia – ma zespół planów i widoków przedstawiających miasto w okresie od XVI do XVIII wieku.

Autor nieznany, widok ogrodów Buen Retiro w Hiszpanii, akwaforta kolorowana akwarelą, 2 poł. XVIII w.

Wrocław, widok Uniwersytetu zza Odry, akwaforta kolorowana akwarelą wg rys. F. B. Wernera, ok. 1760 r.

Drugą znaczącą grupę zbiorów stanowią wyroby rzemiosł artystycznych związanych z architekturą: witraże, wyroby ceramiczne i sztukaterie, polichromowane stropy drewniane oraz wyroby metalowe. Szczególne miejsce zajmuje wśród nich kolekcja witraży i oszkleń, która mimo stosunkowo niewielkiej liczby obiektów jest niezwykle cenna ze względu na swoją reprezentatywność i wyjątkową wartość artystyczną.

Witraż gabinetowy z herbem Johannesa Schüssa, Szwajcaria, 1632 r.

Krata manierystyczna z obramienia nagrobka (fragment), Śląsk, ok. 1600 r.

Trzecią grupę zabytków działu tworzy kolekcja kamieniarki nowożytnej. Są to wszelkiego rodzaju detale i elementy architektoniczne, dokumentujące przemiany stylowe architektury Śląska, przede wszystkim Wrocławia, częstokroć unikatowe, pochodzące bowiem z obiektów już nieistniejących, a niezwykle istotnych z punktu widzenia badań nad architekturą nowożytną tego regionu.

Kapitel kompozytowy z główką aniołka, Śląsk, ok. 1600 r.

Na okładce kolekcji:

Étienne Dupérac, widok elewacji bazyliki św. Piotra w Rzymie wg proj. Michała Anioła, miedzioryt, 1582 r.