W imieniu swoim oraz Oddziału Wrocławskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki zapraszamy na wykład dr Mirosławy Sobczyńskiej-Szczepańskiej poświęcony architekturze Zakonu Trynitarzy na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej.
Wykład odbędzie się w czwartek 27 lutego o g. 17:00.
Bracia bosi Zakonu Przenajświętszej Trójcy od Wykupu Niewolników, sprowadzeni do Rzeczypospolitej w 1685 r., do lat 20. XIX w. wznieśli w jej przedrozbiorowych granicach dziewiętnaście murowanych założeń kościelno-klasztornych. Ich architektura nie poddaje się jednoznacznej ocenie. Na tle budowli wpisujących się w miejscową tradycję budowlaną wyróżniają się te, w których zastosowano rozwiązania rzadkie lub wcześniej w państwie polsko-litewskim niestosowane. Kościół na wileńskim Antokolu (1694 - c.1740), założony na planie regularnego ośmioboku, odznacza się kopulastym sklepieniem, dwukrotnie wyższym od ścian, i fasadą ujętą usytuowanymi ukośnie wieżami. Centralna bądź centralno-podłużna świątynia w Teofilpolu (c. 1740-1746), zwieńczona monumentalną kopułą na tamburze, poprzedzona dwuwieżową, dwuplanową fasadą, stanowiła najznakomitszy w Rzeczypospolitej przykład recepcji projektu Carla Fontany na Ecclesia Triumphans. Kościoły w Trynitopolu (1715-1721) i Orszy (1725-1735), założone na planie wydłużonego ośmioboku, z poprzeczną osią zaakcentowaną kaplicami transeptowymi, wyprzedzają inne polsko-litewskich świątynie o tak zakomponowanym wnętrzu, dodatkowo wzbogaconym o kaplice przekątniowe. Borrominiowskie formy fasady krakowskiego kościoła trynitarzy (1752-1758), projektu Francesca Placidiego, czynią z niej jedną z czołowych polskich realizacji wpisujących się w nurt radykalnego baroku. Do grupy tej należy również centralno-podłużny kościół w Krotoszynie (1767-1774), wzniesionej w konstrukcji baldachimowej, o „dwuwarstwowej” strukturze i dynamicznej, jednowieżowej fasadzie, uchodzący za najlepszą w Polsce egzemplifikację wpływów Kiliana Ignaza Dientzenhofera, kontynuatora twórczych eksperymentów Guarina Guariniego. Fasady trynitarskich świątyń w Łucku (1720-1729) i Brahiłowie (1767- c. 1780) zwracają uwagę kompozycją opartą na przenikaniu się wielkiego i małego porządku, w której pobrzmiewa echo schematu stworzonego przez Andreę Palladia. W Brześciu nad Bugiem, Bursztynie, Brahiłowie, we Lwowie (na Przedmieściu Halickim), Teofilpolu i Tomaszowie Lubelskim powstały bądź miały powstać zespoły trynitarskie o układzie osiowym. Przybyli z Hiszpanii zakonnicy potrafili przystosować się do nowych realiów społeczno-kulturowych i odmiennej tradycji budowlanej, nie rezygnując przy tym z przeszczepiania na grunt polsko-litewski nowych koncepcji. Owocem takiej postawy jest grupa budowli odznaczających się nowatorskimi formami i wysoką klasą artystyczną.
Zapraszamy!