Złote miasto/Szare Miasto: tradycja i polityka w architekturze Jerozolimy

lecture

9.2.2023

Jero­zolima – miasto trzech religii, wielu kultur, uchodźców, piel­grzymów, turystów i osadników. W trady­cji bib­li­jnej jawi się jako spełnienie obiet­nicy danej Izraelitom przez Boga, bez­pieczna ostoja, miasto pokoju z górującą Świątynią Sa­lomona. Ta leg­en­darna budowla wraz z przyległą do niej zabudową, zniszc­zona jeszcze w czasach starożytnych, stała się ar­chitek­ton­iczną ikoną, wzorcem, który echem po­brzmiewa we współczesnej tkance miasta.

Złoty kamień - typowy dla ar­chitek­tury jero­zolim­skiej, pro­mowany w XX wieku na­jpierw przez ad­min­is­trację bry­tyjską Mandatu Palestyny, potem przez władze państwa Izrael - dziś konku­ruje z szarym betonem, z którego wyrasta nowoczesna i ma­jes­taty­czna zabu­dowa żydows­kich osiedli oraz mur bez­pieczeństwa na granicy z Za­chod­nim Brzegiem. To przenikanie się his­to­rycznych, często unika­towych struk­tur ar­chitek­ton­icznych z na­jnowszymi pro­jek­tami re­al­i­zowanymi w Jero­zolimie, na­jlepiej oddaje burzliwą historię miasta, które było wielokrot­nie pod­bi­jane, niszc­zone, prze­bu­dowywane, dzielone i okupowane.

By przybliżyć charak­ter zabu­dowy Jero­zolimy na wykładzie zostaną omówione m.​in. rezy­dencje herodiańskie z czasów rzym­s­kich, in­west­y­cje z okresu ad­min­is­tracji osmańskiej i bry­tyjskie, a także kluc­zowe dla powo­jen­nej his­torii miasta budowle, m.​in. Knesset, In­sty­tut Yad Vashem czy nowa Bib­lioteka Nar­o­dowa Izraela. Pojawi się także polski epizod, czyli syl­wetki ar­chitektów Zvi Heckera i Lva Sterna, których ory­gi­nalne pro­jekty zostały zre­al­i­zowane m.​in. w Jero­zolimie.


Dr Mag­dalena Maci­udzińska-Kam­czy­cka – pracuje w Kat­e­drze His­torii Sztuki XX wieku w Europie Środ­kowej i na Em­i­gracji na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Studia mag­is­ter­skie i dok­toranckie ukończyła w In­sty­tu­cie His­torii Sztuki UAM w Poz­na­niu. Zajmuje się głównie reprezen­tacją ju­daizmu w czasach starożytnych, a także współczesną kulturą wizualną, fem­i­nizmem i sztuką kobiet w Izraelu. Autorka mono­grafii „Żydzi i judaizm w zwier­ci­a­dle sztuki an­ty­cznej”, współredak­torka m.​in. dwóch tomów ”(Nie)chcianej tożsamości”.