Gotycka architektura sakralna na Śląsku w latach 1200–1420

Książka Jakuba Adamskiego “Gotycka ar­chitek­tura sakralna na Śląsku w latach 1200–1420” stanowi pier­wsze w lit­er­aturze tak szeroko za­kro­jone studium poświęcone głównym nurtom rozwoju bu­down­ictwa kościel­nego w tym bogatym trans­granicznym re­gionie Środ­kowej Europy. Swoistą osią rozprawy jest problem wykształcenia się charak­terysty­cznego modusu sty­lowego śląskiej ar­chitek­tury sakral­nej, co miało miejsce w pier­wszych dekadach XIV wieku. Aby za­gad­nie­nie to omówić w sposób właściwy, niezbędna była prezen­tacja uroz­maiconych początków nowej twórczości ar­chitek­ton­icznej na Śląsku, omówienie jej wielo­torowego rozwoju w XIII stule­ciu, wytropi­e­nie zwias­tunów przełomu sty­lowego około roku 1300, prześledze­nie procesu kon­sty­tuowa­nia się re­gion­al­nych wzorów ar­chitek­ton­icznych w pier­wszej połowie XIV wieku, i wresz­cie ukazanie roz­maitych sposobów re­al­i­zowa­nia śląskiego modusu budowli kościelnej na konkret­nych placach budowy już po połowie XIV stule­cia. Celowym założeniem książki było prowadze­nie nar­racji z dwóch per­spek­tyw. Pierwszą z nich było spo­jrze­nie bardzo bliskie danym dziełom ar­chitek­tury, a więc szczegółowe, mono­graficzne omówienie kilkudziesięciu budowli, usz­ere­gowanych wedle klucza chrono­log­iczno-sty­lowego, funkcjon­al­nego i ty­po­log­icznego. Owe mini-mono­grafie podporządkowane zostały drugiej, sz­er­szej per­spek­ty­wie nar­racji. Był nią zamiar przed­staw­ienia dy­namiki i charak­teru przemian ar­chitek­tury w tym re­gionie na sze­rokim tle europejskim.

Z re­cen­zji:

Ar­chitek­tura gotycka na Śląsku jest przed­miotem badań wielu pokoleń his­to­ryków sztuki niemalże od zarania naukowej his­to­ri­ografii artysty­cznej. […] Choć z tą prob­lematyką zmagało się wielu uc­zonych, a niektórzy przymierzali się do napisa­nia syntezy, doty­chczas jednak nikt takiego wyzwa­nia nie podjął. Tym bardziej cieszy, że zostało ono skutecznie podjęte. […] Niewiele jest pub­likacji nie tylko w Polsce, ale w skali między­nar­o­dowej, które można by zestawić z książką Jakuba Adamskiego. Jej op­ub­likowanie wyz­naczy nową epokę w dzie­jach badań śląskiej ar­chitek­tury gotyckiej.

prof. UAM dr hab. Jarosław Jarzewicz

Struk­tura pracy podlega log­icznej nar­racji, w ramach której ukazane zostały drogi przemian zachodzących w ar­chitek­turze sakral­nej na Śląsku od początków nowej epoki sty­lowej. Autor, śledząc je i ukazując procesy wiodące do ukształtowania się jej specy­ficznego modusu sty­lowego w XIV wieku, jed­nocześnie ukazał ją w całym spek­trum re­gion­al­nych i pon­adre­gion­al­nych powiązań i in­spiracji. […] Także czytel­nicy nie dys­ponujący szczegółową wiedzą ter­mi­no­log­iczną powinni znaleźć tu dostępnie ujęte in­for­ma­cje na temat dziejów śląskiej ar­chitek­tury XIII, XIV i początków XV wieku.

prof. UWr dr hab. Romuald Kaczmarek