Park Brochowski, zabytkowa wieża ciśnień, charakterystyczne bloki osiedli robotniczych i jeden z najładniejszych dworców kolejowych we Wrocławiu – spacer po wrocławskim Brochowie to prawdziwa przygoda! W niewielkich, krętych uliczkach osiedla znajdziemy mnóstwo przykładów naprawdę dobrej, XX-wiecznej architektury: okazałe wille, kamienice czynszowe, dawną łaźnię i piekarnię, oraz dekoracje, które przypominają o pierwszych mieszkańcach Brochowa.
Brochów, wieża ciśnień i dawna szkoła ludowa, obecnie Szpital im. Falkiewicza przy ul. Warszawskiej, źródło: polska-org
Już w najbliższą sobotę, 11 października o godzinie 12.00, zabierzemy Was w podróż w czasie do dawnej podwrocławskiej wsi, a obecnie jednego z najmłodszych osiedli Wrocławia. Naszymi przewodnikami będą Zbigniew Kuriata – architekt i pasjonat historii tego miejsca, prezes Towarzystwa Przyjaciół Brochowa – oraz Agata Fogler i Magdalena Młodzianowska-Chilmon z Brochowskiego Centrum Aktywności Lokalnej i Fundacji Made in Brochów. Posłuchamy więc nie tylko o historii, ale również o inicjatywach i miejscach ważnych dla współczesnych mieszkańców osiedla.
NIE MA JUŻ MIEJSC NA TO WYDARZENIE! + KIEDY: sobota, 11 października 2025 r., godzina 12.00 + GDZIE: Brochów, Wrocław + Prowadzenie: Zbigniew Kuriata (Towarzystwo Przyjaciół Brochowa) oraz Agata Fogler i Magdalena Młodzianowska-Chilmon (CAL Made in Brochów) + Ilość miejsc ograniczona!
Pierwsze wzmianki o Brochowie pochodzą z końca XII wieku, kiedy to Papież Celestyn III przekazał ją w zarządzanie klasztorowi Kanoników Regularnych na Piasku. W posiadaniu duchownych była ona aż do 1810 roku – w tym czasie na terenie wsi wzniesiono letni pałac połączony z ogrodem, który następnie, w XIX wieku, przekształcono w otwarty park krajobrazowy. Pałac uległ niemal doszczętnemu zniszczeniu w 1945 roku, ale zielony teren wokół pozostał do dziś – znany jako Park Brochowski. Zachowały się również resztki pierwotnego założenia folwarcznego przy dzisiejszej ulicy Centralnej.
Brochów, panorama, źródło: polska-org
Największy przełom w historii Brochowa nastąpił jednak w latach 90. XIX wieku, kiedy to władze pruskich kolei państwowych podjęły decyzję o budowie na jego terenie dużej stacji rozrządowej. Dotychczasowa wieś przekształciła się wówczas w duże miejskie osiedle kolejowe, jedyne takie założenie w okolicach Wrocławia. Liczba ludności szybko rosła – z 552 mieszkańców w 1895 roku do 2400 w 1897 roku, 4860 w 1900 roku i 7213 w 1912 roku. Około 1896 roku powstał budynek stacji osobowej, a w jego bezpośrednim sąsiedztwie wybudowano pierwszą grupę domów dla urzędników kolei.
Brochów, budynek stacji osobowej, fotografia, przed 1945 rokiem, zbiory MA
W latach 1901–1913 w okolicach obecnych ulic Chińskiej i 3 Maja została wzniesiona kolonia domów dla robotników kolei, zaprojektowana przez berlińskiego architekta Diesenera. W 1908 roku w Biurze Technicznym Hermanna Meltzera i Theodora Kreuza, wykonano plan rozbudowy Brochowa. Wytyczono wtedy, prowadzącą do parku miejskiego, dzisiejszą ulicę Koreańską, stanowiącą oś kolonii willowej dla średniozamożnej inteligencji.
Brochów, kolonia willi przy obecnej ulicy Koreańskiej, fotografia z około 1912 roku, zbiory MA
Od początku XX wieku na Brochowie powstała niezbędna infrastruktura – wybrukowano ulice, założono wodociągi z wieżą ciśnień, uruchomiono gazownię i elektrownię. Pojawiły się także budynki użyteczności publicznej: szkoła ludowa, ratusz, kościoły ewangelicki i katolicki oraz szkoła średnia. W latach 1912–1913 Wrocław z Brochowem połączył pierwszy w Europie Wschodniej prototypowy trolejbus. W 1921 roku Ernst May i Herbert Boehm zaprojektowali nowe, największe osiedle dla pracowników kolei, usytuowane między dzisiejszymi ulicami Warszawską i Ignacego Mościckiego, a zamknięte nasypem linii kolejowej. Oś założenia, które zostało zrealizowane jedynie fragmentarycznie, stanowiła obecna ulica Leonarda da Vinci. Brochów został włączony w granice administracyjne Wrocławia w 1951 roku.
Brochów, osiedle dla pracowników kolei przy obecnej ulicy Chińskiej, źródło: polska-org
BIO
Zbigniew Kuriata – prezes Towarzystwa Przyjaciół Brochowa, absolwent kierunku budownictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu oraz studiów podyplomowych z zakresu urbanistyki i planowania przestrzennego Politechniki Wrocławskiej. Mieszkaniec oraz pasjonat historii i architektury Brochowa. Powiernik opowieści o Brochowie i kolekcjoner przedmiotów związanych z losami osiedla.
Fundacja Made in Brochów – powstała w 2015 r., ale już wcześniej jej fundatorki działały w środowisku lokalnym wrocławskiego Brochowa. Inspiracją do podjęcia działań i nawiązania współpracy była chęć stworzenia okazji do wspólnego działania, uaktywnienia i zintegrowania brochowskiej społeczności. Fundacja organizuje imprezy, warsztaty, spotkania o charakterze rozrywkowym, kulturalnym, artystycznym, edukacyjno-rozwojowym, cykliczne bądź jednorazowe. To działania animacyjne środowiska lokalnego, inicjujące i utrwalające integrację społeczności lokalnej wrocławskiego osiedla Brochów, pogłębiające jej lokalną tożsamość, jak również mobilizujące do obywatelskiej aktywności. Od kilku lat Fundacja prowadzi Brochowskie Centrum Aktywności Lokalnej. Więcej: https://madeinbrochow.wroclaw.pl/