W os­tat­nich latach pojawia się coraz więcej pub­likacji przy­wracających pamięć o ko­bi­etach wymazanych z his­torii nauki, sztuki, poli­tyki, życia społecznego, czy wręcz w ogóle w tej his­torii nieza­pisanych. O in­for­maty­czkach, artys­tkach, działaczkach społecznych. A co z życiem i pracą ar­chitek­tek? Po­jaw­iają się w szerzej niedostępnych artykułach naukowych, refer­at­ach czy pracach dok­tors­kich. Warto tu wspom­nieć pi­o­nier­skie artykuły takich badaczy, jak pro­fe­sorka Marta Leśni­akowska czy pro­fe­sor Piotr Marciniak. Ale co zna­jdzie osoba spoza środowiska naukowego wchodząc do księgarni w poszuki­wa­niu wiedzy o ko­bi­etach ak­ty­wnych w pol­skiej architekturze?

Jedyna mono­grafia ar­chitek­tki, jaka ukazała się na rynku wydawniczym, to „Patch­work. Ar­chitek­tura Jadwigi Grabowskiej-Hawry­lak” au­torstwa Michała Dudy (książka w 2016, a e-book w 2024 roku). Wkrótce ukaże się druga, „Łapcie przestrzeń w okna. Ar­chitek­tura Haliny Skib­niewskiej”, au­torstwa Tomasza Fudali. W 2023 roku ukazała się też książka o gdańskim duecie ar­chitek­ton­icznym, Danucie i Danielu Olędzkich, au­torstwa Błażeja Cia­rkowskiego – książka o zacięciu bi­ograficznym, lit­er­ackim, jakich chciałoby się widzieć na rynku więcej. Jest fas­cynujący zbiór listów Heleny Syrkus, są wspom­nienia małżeństwa Piechotków czy dwa zbiory esejów, „Ar­chitek­tki” i „Pi­o­nierki”, gdzie krótkie teksty au­torstwa różnych badaczy i badaczek dotykają bi­ografii kilku­nastu architektek.

Zwłaszcza te dwa os­tat­nie tomy udowad­niają, jak wiele pracy badaw­czej i wydawniczej jest jeszcze do zro­bi­enia, gdyż po­jaw­iają się tam nazwiska ar­chitek­tek, ur­ban­is­tek, pro­jek­tan­tek kra­jo­brazu, o których nie wiemy wiele, a które – jak się okazuje, były nie mniej aktywne i po­zostawiły po sobie nie mniej re­al­iza­cji, projektów czy kon­cepcji niż współcześni im ar­chitekci o bardziej znanych nazwiskach. Chciałoby się te osoby poznać lepiej!

Dlaczego – z jednym, a za chwilę z dwoma wyjątkami – wciąż nie możemy kupić i przeczytać mono­grafii lub bi­ografii pol­s­kich ar­chitek­tek? Posłucha­j­cie nowego pod­castu “Piszcie o moich doko­na­ni­ach!”, zre­al­i­zowanego w ramach cyklu “Ar­chitek­tura na głos”. Do rozmowy za­prosiliśmy Michała Dudę i Tomasza Fudalę, z gościnnym udziałem Klary Cz­erniewskiej-Andryszczyk, Katarzyny Uchow­icz i Anny Wrońskiej. W audycji usłyszymy również frag­menty wypowiedzi ar­chitek­tek w in­ter­pre­tacji Moniki Chrząstowskiej.

• Dr Michał Duda – his­to­ryk sztuki, kurator, autor mono­grafii wrocławskiej ar­chitek­tki Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak
• Tomasz Fudala – his­to­ryk sztuki, kurator, autor mono­grafii warsza­wskiej ar­chitek­tki Haliny Skib­niewskiej, która ma się ukazać w 2025 roku
• Anna Wrońska – his­to­ryczka sztuki, redak­torka, współautorka książki „GRO. Ilus­trowany atlas ar­chitek­tury Grochowa”
• Klara Cz­erniewska-Andryszczyk – his­to­ryczka sztuki, badaczka i kry­ty­czka, była współku­ra­torką wystawy o Alinie Scholtz w Muzeum Warszawy
• Dr Katarzyna Uchow­icz – his­to­ryczka sztuki, bada m.​in. pracę i życie par ar­chitek­ton­icznych Syrkusów i Brukals­kich.

Podcast PISZCIE O MOICH DOKO­NA­NI­ACH! został zre­al­i­zowany w ramach min­is­te­ri­al­nego pro­gramu Pro­mocja czytel­nictwa, we współpracy z Centrum Ar­chitek­tury. Wspólnie z prowadzącą Ag­nieszką Ras­mus-Zgorzelską i odpowiedzial­nym za re­al­izację Peterem Łyczkowskim – oboje związani z Radiem Ar­chitek­tura – przy­go­towaliśmy dla Was trzy audycje, których celem było zwrócenie uwagi czytel­ników na na­j­ciekawsze zjawiska dotyczące książek o pol­skiej ar­chitek­turze i ur­ban­istyce oraz pro­mocja lit­er­atury z zakresu wiedzy o ar­chitek­turze i jej twórcach.

• Or­ga­ni­za­tor: Muzeum Ar­chitek­tury we Wrocławiu
• Partner: Centrum Architektury
• Sce­nar­iusz, prowadze­nie, redakcja: Ag­nieszka Rasmus-Zgorzelska
• Re­al­iza­cja dźwięku i kom­pozy­cja muzyki: Peter Łyczkowski

Do­fi­nan­sowano ze środków Min­is­terstwa Kultury i Dziedz­ictwa Nar­o­dowego pochodzących z Fun­duszu Pro­mocji Kultury - państwowego fun­duszu celowego.