W ramach cyklu Spotkajmy się w mieście! spacery i wykłady o architekturze Wrocławia dla dorosłych, zapraszamy na wykład o historii wrocławskiego osiedla Szczepin oraz warsztaty aktywistyczne z Anką Bieliz.
13.03, godzina 12.00 – wykład o wrocławskim Szczepinie, Muzeum Architektury we Wrocławiu, prowadzenie: Barbara Szczepańska
Wstęp wolny, nie trzeba się zapisywać!
15.03, godzina 12.00 – warsztaty Potencjał miejskich warstw, czyli Szczepin do zdziałania, prowadzenie: Anna Bieliz
UWAGA - wstęp wolny, ale obowiązują zapisy! Na warsztaty można zapisać się mailowo: edukacja@ma.wroc.pl lub telefonicznie: 71 369 99 33.
WYKŁAD
Szczepin - osiedle będące bohaterem wykładu - w czasie swojej długiej, kilkusetletniej historii przechodził wiele metamorfoz: od średniowiecznej podmiejskiej wsi Stepin, przez nowożytne Przedmieście Mikołajskie i XIX-wieczną miejską dzielnicę o typowo robotniczym charakterze, aż po współczesne osiedle, wypełnione w dużej mierze powojennymi wieżowcami z wielkiej płyty zaprojektowanymi przez zespół pod kierownictwem Witolda Molickiego. Przemiany architektoniczne i przestrzenne Szczepina bezpośrednio powiązane były z wydarzeniami istotnymi dla historii samego Wrocławia: budową i rozrostem murów miejskich, defortyfikacją miasta, rozwojem kolei i przemysłu czy w końcu dramatycznymi wydarzeniami 1945 roku, destrukcją Wrocławia i zmianą jego przynależności państwowej. To właśnie zniszczenia z końca II wojny światowej sprawiły, że współczesny Szczepin tak diametralnie różni się od tego, jak prezentował się w okresie przedwojennym. W trakcie wykładu prześledzimy historię Szczepina i jego przemiany architektoniczno-urbanistyczne na przestrzeni wieków, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po 1945 roku. Przyjrzymy się również najważniejszym budowlom, założeniom oraz inwestycjom z poszczególnych okresów funkcjonowania osiedla - zarówno tym istniejącym do dzisiaj, jak i tym, które zniknęły. Spróbujemy także odnaleźć w dzisiejszej tkance architektoniczno-urbanistycznej Szczepina powidoki jego dawnej (albo wcale nie tak dawnej) historii, niekiedy w dość zaskakujących i nieoczywistych miejscach.
WARSZTATY Potencjał miejskich warstw, czyli Szczepin do zdziałania
Razem z Anką Bieliz przyjrzymy się dawnemu „dzikiemu zachodowi”, czyli położonemu po dwóch stronach ulicy Legnickiej, osiedlu Szczepin. Ten bardzo zróżnicowany, ograniczony od północy, zachodu i południa torami kolejowymi, a od północnego-wschodu Odrą i fosą obszar po wojnie stał się niemal w całości czystą kartą, na której w kolejnych dziesięcioleciach realizowane były projekty mieszkaniowe i usługowe o dużej skali i znaczeniu dla tej części miasta. Między kamienicznymi ostańcami i modernistycznymi fragmentami Siedlung Westend w latach 60. zaczęto realizować funkcjonalistyczny projekt Marii i Witolda Molickich, który w późniejszym czasie uzupełniany był wyższymi obiektami oraz pawilonami usługowymi. W latach 70. W zachodniej części osiedla pojawił się futurystyczny Dolmel, a w latach 80. charakterystyczny kościół pw. Chrystusa Króla. W tym okresie puste przykamieniczne działki zaczęły wypełniać się plombami mieszkaniowymi w estetyce postmodernizmu. Ostatnich kilkanaście lat to czas licznych inwestycji mieszkaniowych, które prowadzone są w miejscu dawnych magazynów i terenów kolejowych. Sporo tu mamy kawałków różnych historii!
Fot. Olgierd Czerner
Osiedli o nawarstwiających się i przenikających się przez lata wielu projektowych idei i form architektonicznych znajdziemy we Wrocławiu wiele. Szczepin stanie się dla nas w trakcie warsztatów modelem - polem do wymyślania możliwych działań czy to społecznych czy interwencyjnych, które wynikają bezpośrednio z panujących na nim warunków przestrzennych. Wychodząc od obecnego stanu osiedla – jego topografii, urbanistyki, formy i typu architektury, będziemy analizować potencjał nowych aktywności, które możliwe są do zaistnienia przy wykorzystaniu istniejących narzędzi oraz mechanizmów partycypacyjnych. Podyskutujemy również o granicach i definicji „obszaru sąsiedzkiego”.
Fot. Olgierd Czerner
Przeanalizujemy spontaniczne przykłady inicjatyw na terenach prywatnych i wspólnych. Zastanowimy się, jak na osiedlach, na których funkcjonalny układ charakterystyczny dla blokowisk przenika się z historycznym układem pierzejowym kamienic i plomb, kształtują się stosunki między tym co prywatne a publiczne. Prześledzimy co może wspólnota, a co spółdzielnia, w czym pomoże Zarząd Zasobu Komunalnego, a z jakimi przypadkami lepiej zwrócić się do Zarządu Zieleni Miejskiej. Wyjdziemy w kwartały i na podwórka, by sprawdzić, kto na nich rządzi i zarządza, co możemy w ich przestrzeni zmieniać, ulepszać.
BIO
Barbara Szczepańska – kierowniczka sekcji architektury współczesnej (Dział Architektury i Sztuki Współczesnej) w Muzeum Architektury we Wrocławiu. Historyczka sztuki, od 2018 r. studentka Studiów Doktoranckich Nauk o Kulturze na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie przygotowuje pracę doktorską poświęconą architekturze i urbanistyce powojennego Opola. Kierowniczka grantu NCN Preludium (2022-2025) zatytułowanego “Przypadek miasta ‘pomiędzy’: architektura i urbanistyka Opola w latach 1945-1989”. Autorka opracowań naukowych poświęconych polskiej architekturze XX wieku. Członkini zespołów kuratorskich wystaw “Tomasz Mańkowski. Architektura jest najważniejsza” (Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2022) oraz “Landscapes of Leisure” (EXPO w Dubaju, 2021), prezentowanej w Polsce pod nazwą “Krajobrazy wypoczynku” (Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2023)
Anna Bieliz – animatorka, edukatorka i menadżerka kultury, absolwentka socjologii, historii sztuki, kulturoznawstwa oraz communication design na Uniwersytecie Wrocławskim. Od 2017 do 2023 roku główna koordynatorka programu Mikrogranty Wrocławskiego Instytutu Kultury. Obecnie główna koordynatorka ds. kompetencji i badań w WIK oraz dyrektorka programowa Festiwalu Filmów o Mieście i Architekturze MIASTOmovie. Od 2014 roku współtworzy Wrocławską Fundację Filmową. W latach 2015–2016 koordynowała projekty wymiany rezydencyjnej prowadzone we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku w ramach Programu Rezydencji Artystycznych A-i-R Wro (Europejska Stolica Kultury 2016). Członkini Rady Programowej Fundacji Ładne Historie. Zaangażowana w liczne lokalne projekty społeczne o charakterze animacyjnym, edukacyjnym i kulturotwórczym (m. in. „Sympozjum Wrocław 70/20”, „Diagnoza Wrocławskiej Kultury”, „Pracownia obywatelska – Zielony Plac Grunwaldzki OD NOWA”). Zwolenniczka „Wrocławia osiedlowego”, otwarta na wszelką współpracę międzysektorową. „Rekreacyjnie” poszukuje kostek polskich do obfotografowania (profil na portalu Instagram @kostka_polska) oraz co ciekawszych przykładów wrocławskich śródmiejskich plomb (które dokumentuje na IG @plombowanie).
Zapraszamy!