Katedra ormiańska powstała w XIV wieku jako kopia świątyń z terenu Armenii, jednak w ciągu wieków zatraciła pierwotny orientalny charakter. Dlatego w latach 1902-1938, z inicjatywy Józefa Teodorowicza, charyzmatycznego arcybiskupa lwowskiego Kościoła ormiańskokatolickiego, katedra została poddana przebudowie i stylistycznej “rearmenizacji”. Dokonał tego zespół świetnych polskich artystów, w tym Franciszek Mączyński, Józef Mehoffer i Jan Henryk Rosen. Stworzyli oni wspaniałe dzieło architektury wypełnione mozaikami i polichromią, łączące udanie tradycje sztuki bizantyjskiej, staroormiańskiej, secesyjnej z realizmem sztuki przełomu lat 20. i 30. XX w.
Katedra przetrwała II wojnę światową, lecz odebrana Ormianom, do 2002 roku była magazynem ikon i rzeźb ukraińskiego Muzeum Narodowego. Od 2008 roku grupa polskich konserwatorów ze Stowarzyszenia Absolwentów Akademii Dziedzictwa w Krakowie, z Pawłem Baranowskim na czele, podjęła się konserwacji katedry, finansowanej ze środków polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zakończenie pierwszego etapu prac, czyli renowacji polichromii Jana Henryka Rosena w nawie katedry, stało się pretekstem do przygotowania przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie wystawy, której towarzyszy polsko-angielski, bogato ilustrowany album pod identycznym, jak wystawa, tytułem – “Katedra ormiańska we Lwowie i jej twórcy”.
- Tekst: Magda Ławicka*