Awers/rewers. Architekt Bohdan Lachert

wystawa dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

23.11.2017–2.4.2018

Wystawa prezentowała twórczość Bohdana Lacherta – jednego z najwybitniejszych polskich architektów awangardowych, współtwórcy grupy modernistów Praesens, partnera Józefa Szanajcy w spółce architektonicznej „Lachert & Szanajca” – najlepiej rozpoznawalnego duetu w historii architektury nowoczesnej w okresie dwudziestolecia międzywojennego.

Wystawa została przygotowana przez Muzeum Architektury we Wrocławiu w związku z 30. rocznicą śmierci Bohdana Lacherta (1900–1987) oraz ogłoszeniem roku 2017 Rokiem Awangardy.

Bohdan Lachert – architekt i teoretyk architektury, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Przez ponad dekadę był związany zawodowo z Józefem Szanajcą w ramach działającej w latach 1926–1939 pracowni „Lachert & Szanajca”, która wyróżniała się nowoczesną organizacją biura architektonicznego. Był współtwórcą Stowarzyszenia Architektów Polskich oraz grupy modernistów Praesens, wyznaczającej kierunki artystycznych poszukiwań rodzimej awangardy. Pracował przede wszystkim w Warszawie, lecz był też zaangażowany w realizację tak ważnych modernistycznych przedsięwzięć II Rzeczypospolitej, jak budowa Gdyni czy prezentacja Polski poza granicami kraju. Za zaprojektowany wspólnie z Szanajcą pawilon gospodarczy na paryskiej wystawie „Sztuka i Technika w życiu współczesnym” (1937) otrzymał nagrodę Grand Prix oraz tytuł oficera Legii Honorowej Republiki Francuskiej (1939). W okresie okupacji uczył architektury na tajnych kompletach i brał udział w przygotowywaniu teoretycznych studiów odbudowy Warszawy w ramach „Piątki Konspiracyjnej”. Tuż po wojnie został powołany przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce na stanowisko biegłego do oceny zniszczeń stolicy. Pracował jako kierownik Wydziału Architektury i Inżynierii w Biurze Odbudowy Stolicy. Promował budownictwo eksperymentalne z gruzobetonu, którego przykładem jest m.in. gmach PKO przy ulicy Marszałkowskiej 124. Był autorem koncepcji budowy na gruzach warszawskiego getta osiedla Muranów Południowy, która po wprowadzeniu socrealizmu została zmodyfikowana.

Wystawa była próbą jak najszerszego ukazania wielowątkowych dokonań artystycznych Bohdana Lacherta. Wykorzystanie nieznanych dotychczas projektów, koncepcji i opracowań studialnych pozwoliło na zaprezentowanie nie tylko jego dorobku z okresu międzywojennego, lecz także twórczości powojennej, która – za wyjątkiem osiedla Muranów Południowy – jest znacznie mniej znana. Lachert przez całe życie, także po śmierci Szanajcy w 1939 roku i zmianie warunków pracy po zakończeniu wojny, pozostawał wierny artystycznym założeniom awangardowego tandemu. Spojrzenie na jego twórczość bez zwyczajowego rozdzielania jej na okresy przed- i powojenny ukazało artystę konsekwentnie realizującego idee modernizmu.

Narracja wystawy została zbudowana z projektów i rysunków architektonicznych, które w większości nigdy dotąd nie były eksponowane ani reprodukowane w literaturze przedmiotu, fotografii archiwalnych, makiet, rzeźb, prototypów i patentów mebli, okładek książek, a także tekstów Bohdana Lacherta, wywiadów z architektem i jego bliskimi oraz materiałów filmowych. Skonstruowana w ten sposób prezentacja podkreślała wielowątkowość twórczości Bohdana Lacherta i naświetla nieznane dotąd wątki jego działań artystycznych, pozwalając poszerzyć rozumienie roli architekta w XX wieku.

Prezentowane obiekty pochodziły głównie ze zbiorów Muzeum Architektury we Wrocławiu, w którym znajduje się większa część archiwum architekta, a także ze zbiorów Biblioteki Narodowej, Zbiorów Fotografii i Rysunków Pomiarowych Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Zakładu Architektury Polskiej Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, Archiwum Akt Nowych, Departamentu Zbiorów Literatury Patentowej w Urzędzie Patentowym Rzeczpospolitej Polskiej, Muzeum Politechniki Warszawskiej, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma, Fundacji „Dom Holenderski”, Stowarzyszenia Okolska oraz osób prywatnych.