W ostatnich latach pojawia się coraz więcej publikacji przywracających pamięć o kobietach wymazanych z historii nauki, sztuki, polityki, życia społecznego, czy wręcz w ogóle w tej historii niezapisanych. O informatyczkach, artystkach, działaczkach społecznych. A co z życiem i pracą architektek? Pojawiają się w szerzej niedostępnych artykułach naukowych, referatach czy pracach doktorskich. Warto tu wspomnieć pionierskie artykuły takich badaczy, jak profesorka Marta Leśniakowska czy profesor Piotr Marciniak. Ale co znajdzie osoba spoza środowiska naukowego wchodząc do księgarni w poszukiwaniu wiedzy o kobietach aktywnych w polskiej architekturze?

Jedyna monografia architektki, jaka ukazała się na rynku wydawniczym, to „Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak” autorstwa Michała Dudy (książka w 2016, a e-book w 2024 roku). Wkrótce ukaże się druga, „Łapcie przestrzeń w okna. Architektura Haliny Skibniewskiej”, autorstwa Tomasza Fudali. W 2023 roku ukazała się też książka o gdańskim duecie architektonicznym, Danucie i Danielu Olędzkich, autorstwa Błażeja Ciarkowskiego – książka o zacięciu biograficznym, literackim, jakich chciałoby się widzieć na rynku więcej. Jest fascynujący zbiór listów Heleny Syrkus, są wspomnienia małżeństwa Piechotków czy dwa zbiory esejów, „Architektki” i „Pionierki”, gdzie krótkie teksty autorstwa różnych badaczy i badaczek dotykają biografii kilkunastu architektek.

Zwłaszcza te dwa ostatnie tomy udowadniają, jak wiele pracy badawczej i wydawniczej jest jeszcze do zrobienia, gdyż pojawiają się tam nazwiska architektek, urbanistek, projektantek krajobrazu, o których nie wiemy wiele, a które – jak się okazuje, były nie mniej aktywne i pozostawiły po sobie nie mniej realizacji, projektów czy koncepcji niż współcześni im architekci o bardziej znanych nazwiskach. Chciałoby się te osoby poznać lepiej!

Dlaczego – z jednym, a za chwilę z dwoma wyjątkami – wciąż nie możemy kupić i przeczytać monografii lub biografii polskich architektek? Posłuchajcie nowego podcastu “Piszcie o moich dokonaniach!”, zrealizowanego w ramach cyklu “Architektura na głos”. Do rozmowy zaprosiliśmy Michała Dudę i Tomasza Fudalę, z gościnnym udziałem Klary Czerniewskiej-Andryszczyk, Katarzyny Uchowicz i Anny Wrońskiej. W audycji usłyszymy również fragmenty wypowiedzi architektek w interpretacji Moniki Chrząstowskiej.

• Dr Michał Duda – historyk sztuki, kurator, autor monografii wrocławskiej architektki Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak
• Tomasz Fudala – historyk sztuki, kurator, autor monografii warszawskiej architektki Haliny Skibniewskiej, która ma się ukazać w 2025 roku
• Anna Wrońska – historyczka sztuki, redaktorka, współautorka książki „GRO. Ilustrowany atlas architektury Grochowa”
• Klara Czerniewska-Andryszczyk – historyczka sztuki, badaczka i krytyczka, była współkuratorką wystawy o Alinie Scholtz w Muzeum Warszawy
• Dr Katarzyna Uchowicz – historyczka sztuki, bada m.in. pracę i życie par architektonicznych Syrkusów i Brukalskich.

Podcast ARCHITEKTURA Z PROFILU został zrealizowany w ramach ministerialnego programu Promocja czytelnictwa, we współpracy z Centrum Architektury. Wspólnie z prowadzącą Agnieszką Rasmus-Zgorzelską i odpowiedzialnym za realizację Peterem Łyczkowskim – oboje związani z Radiem Architektura – przygotowujemy dla Was trzy audycje, których celem jest zwrócenie uwagi czytelników na najciekawsze zjawiska dotyczące książek o polskiej architekturze i urbanistyce oraz promocja literatury z zakresu wiedzy o architekturze i jej twórcach.

• Organizator: Muzeum Architektury we Wrocławiu
• Partner: Centrum Architektury
• Scenariusz, prowadzenie, redakcja: Agnieszka Rasmus-Zgorzelska
• Realizacja dźwięku i kompozycja muzyki: Peter Łyczkowski

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego.